Wanneer gebruik je welke olie?

Een gids voor de juiste olie in jouw keuken.

Olijfolie, arachideolie, zonnebloemolie, koolzaadolie ... Er zijn zoveel verschillende soorten olie om je gerechten mee te bereiden. Met de ene maak je heerlijke dressings, terwijl de andere geschikter is om te bakken of te wokken. Welke olie gebruik je nu wanneer in je keuken?

Welke olie is geschikt voor koude bereidingen?

Avocado-olie wordt geperst uit de pit van de avocado. Deze olie bevat veel omega 9-vetzuren die een gunstig effect hebben op het cholesterolgehalte in het bloed. Avocado-olie zou ook goed zijn voor je huid. Lekker én heilzaam dus. Probeer deze olie in salades met avocado of meloen.

Koolzaadolie wordt gewonnen uit koolzaad. Deze olie is niet geschikt om te verhitten en bewaar je best in de koelkast. Koolzaadolie bevat veel omega 3-vetzuren.

Maïsolie gebruik je voor koude én warme bereidingen. Deze olie is neutraal van smaak en wordt vaak gebruikt in vinaigrettes of als basis voor zelfgemaakte mayonaise.

Walnootolie is op z'n best in koude of lauwe bereidingen. De lekkerste walnootolie is koudgeperst. Door zijn nootachtige smaak is walnootolie lekker in salades of bij kazen.

Hazelnootolie heeft een okergele kleur en een opvallende geur. Je gebruikt deze olie best in koude of lauwe bereidingen. Lekker bij kazen zoals Camembert. Probeer er ook eens een dessertje mee af te werken. Enkele druppels bij een perentaartje bijvoorbeeld, heerlijk!

Welke olie is geschikt voor warme bereidingen?

Zonnebloemolie is neutraal van smaak en geschikt voor zowel koude als warme bereidingen. Zonnebloemolie bevat veel omega 6.

Kokosolie is perfect om mee te bakken of te frituren. Op kamertemperatuur is kokosolie gestold, maar vanaf 25°C wordt hij vloeibaar. Door het subtiele kokosaroma past kokosolie goed in oosterse gerechten.

Maïsolie is met z'n neutrale smaak perfect om te bakken of te braden. Gebruik deze olie liever niet om te frituren. Maïsolie reageert niet zo goed op extreem hoge temperaturen.

Arachideolie kan je dan weer wel verhitten tot zeer hoge temperaturen. Het is de perfecte olie om mee te wokken of te frituren. Arachideolie bevat veel onverzadigde vetten en omega 6, een gezonde olie dus.

Druivenpitolie heeft een lichte notensmaak en bevat veel onverzadigde vetten. Druivenpitolie wordt vaak gebruikt om te fonduen.

Sesamolie heeft een nootachtige smaak. Deze olie wordt gewonnen uit sesamzaadjes. Laat sesamolie niet te heet worden, zachtjes opgewarmd komt sesamolie veel beter tot z'n recht. Lekker in oosterse gerechten.

Waarvoor gebruik je olijfolie het best?

Olijfolie kennen we allemaal. Het is onze favoriete olie in de keuken en er is zelfs een hele rayon aan gewijd in de supermarkt. Je kan gewone olijfolie gebruiken voor warme bereidingen, op voorwaarde dat het gaat om een kwalitatieve olijfolie. Die bevat veel mono-onverzadigde vetstoffen die stabiel blijven tijdens het verhitten. Goedkopere olijfoliën raken beschadigd als je ze te hoog verhit. Verder is olijfolie natuurlijk lekker in salades, dressings, koude sauzen, pesto of om pasta mee af te werken.

Wat is het verschil tussen gewone en (extra) vierge olijfolie?

Het verschil tussen gewone en (extra) vierge olijfolie zit ‘m vooral in de persing en de zuurgraad. De zuurgraad meet de hoeveelheid vrije vetzuren in de olie en is daarmee een indicator van de kwaliteit. Hoe lager de zuurgraad, hoe hoger de kwaliteit.

We onderscheiden twee soorten oliën: ongeraffineerde en geraffineerde.

• Ongeraffineerde olijfolie is onbewerkte olijfolie, waar alle smaken, geuren en antioxidanten nog inzitten.
• Geraffineerde olijfolie is gezuiverde olie en wordt behandeld om de structuur egaal te maken. Daardoor verliest de olie helaas vrijwel al z’n smaak, kleur en antioxidanten.

Extra vierge

De beste en meest prestigieuze olijfolie is extra vierge olijfolie. Die ongeraffineerde olijfolie wordt verkregen bij de eerste, koude persing van de olijven: de olijven worden dus nog niet verhit. Daardoor blijven alle vitamines en mineralen optimaal bewaard. Dat heeft als resultaat een rijke, pure olijfsmaak. De olie is complex van smaak, bevat peperige tonen en heeft soms een bittere nasmaak.

‘Extra vierge’ betekent letterlijk ‘extra maagdelijk’, waarmee bedoeld wordt dat de olie onbehandeld en dus puur natuur is. Om dit label te krijgen, moet de olijfolie aan strenge eisen voldoen. De belangrijkste eis daarbij is de zuurgraad onder de 0,8% ligt.

Vierge

Vierge olijfolie is vergelijkbaar met extra vierge olijfolie en komt ook voort uit de eerste, koude persing van de olijven. Net zoals extra vierge olijfolie is deze olie ongeraffineerd. Het grootste verschil met extra vierge olijfolie is dat vierge olijfolie een zuurgraad mag hebben tot 3%, terwijl die bij extra vierge onder de 0,8% moet liggen.

Zowel extra vierge als vierge olijfolie smaken het best bij koude bereidingen: gebruik ze om je brood in de dippen of als smaakmaker bij salades, soepen, sauzen en pasta. Bij beide oliën raden we af om ermee te bakken en/of te braden: door de olie te verhitten, gaat de smaak verloren.

Gewone olijfolie

Gewone olijfolie bestaat uit een combinatie van een klein deel vierge olijfolie en een groot deel geraffineerde olijfolie. Daardoor smaakt gewone olijfolie vaak wat neutraler dan de (extra) vierge variant. Deze olie is dus minder geschikt als smaakmaker van bijvoorbeeld dressings. Daarentegen is gewone olijfolie wel geschikt om groente, vlees of vis in te bakken.

Geraffineerde olijfolie wordt verkregen door de overgebleven olijfpulp uit de eerste persing opnieuw te verhitten en te laten afkoelen. Daardoor worden onzuiverheden verwijderd, maar gaat ook bijna alle smaak verloren.

Is olijfolie gezond?

Om je een antwoord te kunnen bieden op die vraag, moeten we eerst wat dieper duiken in de soorten vetten. Vetten zijn grofweg onder te verdelen in verzadigde en onverzadigde vetten.

• Verzadigde vetten worden ook wel slechte vetten genoemd: te veel ervan is niet goed voor je lichaam, omdat die vetten het cholesterolgehalte in het bloed verhogen. Hoe vloeibaarder het vet bij kamertemperatuur is, hoe minder verzadigde en hoe meer onverzadigde vetzuren het bevat. In vloeibare, plantaardige oliën zitten dus veel onverzadigde vetzuren.
• Onverzadigde vetten hebben het tegenovergestelde effect op je cholesterol: ze verlagen het cholesterolgehalte. Daarnaast levert onverzadigd vet ook essentiële vetzuren. Dat zijn vetzuren die het lichaam niet zelf kan aanmaken, maar wel essentieel zijn voor de gezondheid, en die we dus uit voeding moeten halen.

Olijfolie bestaat wel voor 73% uit onverzadigde vetzuren. Daarnaast is deze olie een bron van antioxidanten. Die helpen tegen het bestrijden van ziektes en werken als ontstekingsremmend medicijn.

Over het algemeen kunnen we stellen dat, hoe hoger de kwaliteit is van de olijfolie, hoe beter voor de gezondheid: extra vierge olijfolie is bijgevolg de gezondste variant.

Olijfolie is het gezondst wanneer je die koud gebruikt. In principe kan je olijfolie wel warm gebruiken, maar je mag zeker niet over het rookpunt gaan. Het rookpunt is de temperatuur waarop schadelijke stoffen worden gevormd en de olie begint te verbranden. Net om die reden is (extra) vierge olijfolie niet geschikt om te bakken en te braden: het rookpunt is 160°C. Het rookpunt van gewone olijfolie ligt hoger en daardoor is die olie geschikter om te bakken.

Welke olijfolie moet je nu kiezen?

Een goede indicatie is de prijs. Een spotgoedkope fles uit de supermarkt kies je beter niet. Gezien de hoge productieprijs, is het niet aannemelijk dat je kwalitatieve olijfolie koopt. Kies liever voor een kleiner (biologisch) merk dat zich niet te goedkoop profileert. Extra tip: kies voor een donkere fles of een blik, olijfolie is gevoelig voor licht! Lees hier nog meer tips over hoe je goede olijfolie herkent.

Onze favoriet?

De Sikitita-olijfolie van El Flamenco de Doñana. Deze extra vierge olie wordt geperst uit de nieuwe, unieke Sikitita-olijf en is heerlijk van smaak en aroma. Bovendien heeft deze olie een uitzonderlijk lage zuurgraad: minder dan 0,2%. Dat betekent: van hoge kwaliteit en zeer voordelig voor de gezondheid. Goedgekeurd door Sandra Bekkari!

Je vindt ‘m exclusief bij onze extra’s in de weken van 25 oktober en 1 november.

Over de auteur